Rekomendowane programy profilaktyczne/System rekomendacji

Rekomendowane programy profilaktyczne/System rekomendacji

23 kwietnia 2019 Aktualności 0

W pierwszej połowie lat 90-tych jednym z najważniejszych zadań, jakie postawiła przed sobą Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych było wprowadzenie do środowisk szkolnych w całej Polsce nowoczesnych programów profilaktycznych dla młodzieży, które stanowiłyby przeciwwagę dla tradycyjnych, słabych pod względem merytorycznym i nisko ocenianych przez młodzież pogadanek i konkursów trzeźwości. Chodziło również o to, aby nowoczesna wiedza na temat problemów alkoholowych oraz sposobów radzenia sobie z tymi problemami nie była ograniczona jedynie do wąskich, elitarnych grup, skupionych wokół niewielkiej liczby specjalistów realizujących eksperymentalne i pilotażowe programy edukacyjne. Jednak najważniejszym powodem, dla którego zdecydowano się na tak szeroki rozwój szkolnych programów profilaktycznych było przekonanie, że staną się one zalążkiem lub podstawą przyszłych lokalnych koalicji trzeźwościowych, skupiających nie tylko nauczycieli, pedagogów czy psychologów pracujących z dziećmi i młodzieżą, ale również rodziców tej młodzieży. Badania naukowe na temat czynników ryzyka związanego z piciem alkoholu przez młodzież oraz czynników chroniących w tym zakresie, prowadzone na początku lat 90-tych w USA (J.D. Hawkins, R.F. Catalano i L.A. Kent) wyraźnie pokazały, iż jednym z najważniejszych czynników chroniących młodych ludzi przed szkodami wynikającymi z picia alkoholu jest silna więź z rodzicami. W tej sytuacji niezwykle ważnym elementem programów profilaktycznych, ściśle zintegrowanym z treścią przekazów edukacyjnych dla młodzieży stały się spotkania z rodzicami, wprowadzające do tzw. profilaktyki domowej przygotowującej rodziców do rozmawiania ze swoimi dziećmi nt. problemów wynikających z picia alkoholu oraz do podejmowania interwencji w sytuacjach kryzysowych.

Dzięki powszechnej dostępności do programów profilaktycznych, które objęły swym zasięgiem znaczną część systemu oświaty w całym kraju, w stosunkowo krótkim czasie udało się stworzyć kilkutysięczne, profesjonalne środowisko ludzi zaangażowanych w działania profilaktyczne i naprawcze, którzy w sposób kreatywny włączyli się w realizację zadań wynikających z Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Po wprowadzeniu przez Ministerstwo Edukacji Narodowej rozporządzenia nakazującego szkołom realizację Szkolnego Programu Profilaktycznego, wiele środowisk miało nadzieję, że pozwoli to na dalszy rozwój programów profilaktycznych. Niestety coraz częściej okazywało się, że placówki edukacyjne i samorządy lokalne zamiast długotrwałych i systematycznych zajęć profilaktyczno-edukacyjnych, wybierają jednorazowe akcje, konkursy, pogadanki, spektakle teatralne, czy koncerty. Tego typu formy zamiast stanowić uzupełnienie, zaczęły wypierać programy oparte na wiedzy naukowej, skutecznych strategiach profilaktycznych. Pojawiła się więc silna potrzeba by stworzyć bank programów o udowodnionej skuteczności oraz edukacji opartej na najnowsze wiedzy o strategiach profilaktycznych. Odpowiedzią na tę potrzebę jest stworzenie Systemu Rekomendacji Programów Profilaktyki i Promocji Zdrowia Psychicznego.

System rekomendacji

„System rekomendacji programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego”, jest wdrażany przez: Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Ośrodek Rozwoju Edukacji oraz Instytut Psychiatrii i Neurologii.

Zachęcamy do zgłaszania swoich programów, które po uzyskaniu rekomendacji umieszczone zostaną w elektronicznym banku programów rekomendowanych na stronach internetowych Krajowego Biura oraz Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Więcej informacji o Systemie oraz baza programów rekomendowanych znajduje się również na stronie: http://programyrekomendowane.pl/

CELE SYSTEMU REKOMENDACJI:

    podniesienie jakości programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego

    szersze upowszechnienie sprawdzonych praktyk/programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego

    popularyzacja wiedzy na temat skutecznych strategii profilaktyki oraz metod konstruowania programów.

PRZEDMIOT REKOMENDACJI

W ramach systemu rekomendacji dokonywana jest ocena programów promocji zdrowia psychicznego, profilaktyki uzależnień (profilaktyka narkomanii, profilaktyka problemów alkoholowych) oraz programów profilaktyki innych zachowań problemowych (ryzykownych) dzieci i młodzieży.

OCENA JAKOŚCI

Elementem systemu rekomendacji są szczegółowe wymagania odnoszące się do jakości programu jako całości, a także poszczególnych etapów jego realizacji – etapu diagnozy i oceny potrzeb, planowania celów i sposobów ich realizacji, monitorowania i oceny efektów programu w trakcie ewaluacji. Wymagania pogrupowane zostały w kilkanaście kategorii, dla których sformułowano standard oraz kryteria oceny.

„Standardy i kryteria jakości programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego” spełniają rolę zaleceń użytecznych przy opracowywania programu; opis sposobu realizacji ww. standardów jest wymagany w przypadku ubiegania się o rekomendację programu.

Terminologia zastosowana w „Standardach…” została wyjaśniona w „Słowniku pojęć i terminów” .

ZASADY I PROCEDURY UDZIELANIA REKOMENDACJI

1. Rekomendacja jest udzielana łącznie przez wszystkie instytucje odpowiedzialne za wdrażanie systemu rekomendacji: Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

2. O uzyskanie rekomendacji może się ubiegać podmiot odpowiedzialny za program profilaktyczny / promocji zdrowia psychicznego.

3. Podmiot ubiegający się o rekomendację przesyła opis programu wraz z wymaganymi załącznikami do zespołu ds. rekomendacji na adres:

Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii
02-776 Warszawa
Ul. Dereniowa 52/54
oraz w formie elektronicznej na adres: kbpn@kbpn.gov.pl
lub
Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Al. Jerozolimskie 155
02-326 Warszawa
oraz w formie elektronicznej na adres: robert.fraczek@parpa.pl

4. Opis programu powinien być sporządzony na obowiązującym druku kwestionariusza aplikacyjnego.

5. Program jest oceniany przez Zespół do spraw rekomendacji i oceny programów, w skład którego wchodzą przedstawiciele Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Ośrodka Rozwoju Edukacji, Instytutu Psychiatrii i Neurologii, Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

6. Zespół ds. rekomendacji dokonuje wstępnej oceny wniosku pod względem spełnienia kryteriów formalnych (kompletność, zakres merytoryczny).

7. Wniosek spełniający kryteria formalne zostaje poddany dalszej ocenie merytorycznej pod względem zgodności programu ze standardami jakości programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego.

8. Spełnienie poszczególnych kryteriów jakości programu jest punktowane. Ocena jest dokonywana na arkuszu „Oceny programu” .

9. W zależności od liczby uzyskanych punktów program może uzyskać rekomendację na jednym z trzech poziomów rekomendacji:

program obiecujący – uzyskanie min. 50 punktów
dobra praktyka – uzyskanie min. 65 punktów
program modelowy – uzyskanie min. 80 punktów

Spełnienie przez program wszystkich kryteriów jest równoznaczne z uzyskaniem 100 punktów (ocena maksymalna).

10. Ocena programu w przypadku I poziomu rekomendacji (program obiecujący) jest dokonywana przez zespół ds. rekomendacji.

11. W przypadku rekomendacji na poziom II (dobra praktyka) i III (program modelowy) wymagana jest dodatkowa ocena programu przez dwóch zewnętrznych recenzentów.

12. Rekomendacja jest przyznawana na okres 5 lat, rok przed upływem terminu ważności rekomendacji, podmiot odpowiedzialny za program, otrzyma pismo z prośbą o aktualizację danych o programie.

13. Informacje o programach, które uzyskają rekomendacje, zostaną umieszczone w elektronicznym banku programów rekomendowanych.

Ewentualne pytania można kierować:
Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii
Anna Radomska
e-mail: anna.radmoska@kbpn.gov.pl
tel. 22 641 15 01 wew. 108
Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
Robert Frączek
e-mail: robert.fraczek@parpa.pl
tel. 22 250 63 48
Ośrodek Rozwoju Edukacji
Anna Borkowska, Dorota Macander
e-mail: anna.borkowska@ore.edu.pl ; dorota.macander@ore.edu.pl
tel.: 22 825 44 51 (do 53) wew. 105.

Baza programów rekomendowanych:

Poziom III Program modelowy

1. Fantastyczne Możliwości

Poziom II Dobra praktyka

2. Szkoła dla Rodziców i Wychowawców

3. Archipelag Skarbów

4. Program Wzmacniania Rodziny dla rodziców i młodzieży w wieku 10-14 lat

5. Program wspomagania rozwoju psychospołecznego dzieci nielubianych przez rówieśników z powodu zachowań antyspołecznych

6. Spójrz inaczej – Szkolny program profilaktyki uniwersalnej, ukierunkowany na wczesne zapobieganie zachowaniom ryzykownym oraz przeciwdziałanie nieprawidłowej adaptacji społecznej dzieci w wieku wczesnoszkolnym.

7. Trzy koła

8. Program Unplugged

Poziom I Program obiecujący

9. Program Przeciwdziałania Młodzieżowej Patologii Społecznej

10. Szkolna Interwencja Profilaktyczna

11. Program Domowych Detektywów (program został oceniony na najwyższy poziom rekomendacji w międzynarodowej bazie programów EDDRA)

12. Środowiskowa profilaktyka uzależnień

13. FreD goes net

14. Przyjaciele Zippiego

15. PROGRAM PROFILAKTYCZNO-WYCHOWAWCZY EPSILON

16. Wspomaganie rozwoju psychospołecznego dzieci nieśmiałych

17. Laboratorium Wiedzy Pozytywnej

18. Debata

19. Program Nauki Zachowania

20. Spójrz Inaczej (dla klas 4-6)

21. Program ARS, czyli jak dbać o miłość

22. Profilaktyczny Bank Dobrych Praktyk